LITTLE SCARLET

Little Scarlet του Walter Mosley (μτφ. Α. Τριμπέρη), Πόλις 2015

Το Little Scarlet είναι το ένατο μυθιστόρημα του Μόσλυ με ήρωα τον Αφροαμερικανό Ίζυ (υποκοριστικό του Ιεζεκιήλ, αλλά και «χαλαρός, άνετος») Ρόουλινς. Ο Ρόουλινς είναι ένας σαρανταπεντάχρονος βετεράνος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, εργάζεται ως επιστάτης σε γυμνάσιο, αλλά είναι και ντετέκτιβ χωρίς επίσημη άδεια, που κάποιες φορές ξεπερνάει τα όρια της νομιμότητας. Έχει κατορθώσει να αποκτήσει μεγάλη (και αδήλωτη στην εφορία) ακίνητη περιουσία, και ζει με την Μπόνι Σέι και τα δύο υιοθετημένα παιδιά του, τον έφηβο Ιησού και τη μικρή Φέδερ.

Τον Αύγουστο του 1965, καθώς το Λος Άντζελες φλέγεται από τις βίαιες φυλετικές ταραχές που έχουν ξεσπάσει στο γκέτο του Γουότς, μία νεαρή Αφροαμερικανή, η Νόλα Πέιν, γνωστή ως Λιτλ Σκάρλετ (λόγω των κόκκινων μαλλιών της), βρίσκεται άγρια δολοφονημένη. Ο κύριος ύποπτος είναι ένας λευκός άντρας που τραυματίστηκε περνώντας με το αυτοκίνητό του από την περιοχή, κατάφερε να ξεφύγει από το πλήθος που απειλούσε να τον λιντσάρει και, με τη βοήθεια της Πέιν, κρύφτηκε στο σπίτι της.

Η Αστυνομία προσπαθεί να λύσει την υπόθεση «χωρίς να το πάρει είδηση ο κόσμος», καθώς, αν ο φόνος αποδοθεί σε φυλετικό μίσος, θα αναζωπυρωθεί η βία σε μία στιγμή που η κατάσταση φαίνεται να εκτονώνεται. Τότε ο λευκός επιθεωρητής Μέλβιν Σαγκς αποφασίζει να ζητήσει τη βοήθεια του Ρόουλινς που, ως Αφροαμερικανός με επαφές στην περιοχή, μπορεί να κινηθεί ανενόχλητος στο γκέτο και να βοηθήσει στην εξιχνίαση του εγκλήματος.

Ο Ίζυ βρίσκεται σε δίλημμα σχετικά με το αν πρέπει να εμπλακεί στην υπόθεση: από τη μία πλευρά, και ενώ προσπαθεί να μη λάβει μέρος στην εξέγερση «με τη σκέψη ότι έπρεπε να κρατήσω το καπάκι κλειστό. Γιατί αν δεν το έκανα, θα ξεχυνόταν όλη η κόλαση», αντιμετωπίζει τον ρατσισμό και την απεχθή συμπεριφορά των αστυνομικών που φέρονται βίαια ενάντια στους εξεγερμένους, και από την άλλη δεν θέλει να μείνει για ακόμη μία φορά ανεξιχνίαστος ο θάνατος μίας Αφροαμερικανής. Τελικά, αποφασίζει να βοηθήσει στην έρευνα, ψάχνοντας τον ένοχο περισσότερο ίσως για δική του ικανοποίηση, ενώ παράλληλα θεωρεί ότι με τη συμμετοχή του θα συμβάλει στην αποκατάσταση της ηρεμίας.

Σύντομα ανακαλύπτει πως ο αρχικός ύποπτος είναι αθώος, γεγονός που διευρύνει το πλαίσιο των ερευνών του. Στην προσπάθειά του να συλλέξει στοιχεία και να διαλευκάνει την υπόθεση κινείται ανάμεσα σε λεηλασίες και πυρπολήσεις, σε κακόφημα και επικίνδυνα στέκια, έρχεται σε επαφή με τον «υπόκοσμο», με φίλους αλλά και άγνωστους, μετανάστες, παράνομους, διαρρήκτες, βαποράκια, ηγέτες θρησκευτικών αιρέσεων και ρατσιστές αστυνομικούς.

Ο Μόσλυ τοποθετεί την υπόθεση του μυθιστορήματος στο Γουότς, σε ένα εκρηκτικό σκηνικό. Το Λος Άντζελες, πέρα από τη βιτρίνα των κινηματογραφικών στούντιο, ήταν, ήδη από τις αρχές του 20^ου αιώνα, μία πόλη βαθύτατα διαχωρισμένη φυλετικά, όπου οι μεγάλες κοινωνικές ανισότητες σε βάρος των μειονοτήτων αποτυπώνονταν και στις συνθήκες κατοικίας και τον οικιστικό διαχωρισμό. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο οι Αφροαμερικανοί και οι ασιατικής καταγωγής πολίτες είχαν αποκλειστεί από τα προάστια και είχαν περιοριστεί στο ανατολικό και στο νότιο μέρος της πόλης, στο οποίο ανήκε το Γουότς, το οποίο εξελίχθηκε σε γκέτο. Η συσσωρευμένη δυσαρέσκεια που είχε δημιουργηθεί οδηγήθηκε σε έκρηξη από μία φαινομενικά «ασήμαντη αφορμή».

Στις 11 Αυγούστου 1965 ο λευκός αστυνομικός Λι Μίνικους σταμάτησε τον 21χρονο Αφροαμερικανό Μαρκέτ Φράι για οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ. Το συμβάν γρήγορα πήρε μεγάλες διαστάσεις όταν ο αδελφός του, που ήταν συνεπιβάτης στο αυτοκίνητο, και η μητέρα τους, που έσπευσε σε βοήθειά τους, αντιμετωπίστηκαν με υπερβολική βία από τους αστυνομικούς και συνελήφθησαν. Οι Αφροαμερικανοί που βρίσκονταν στο σημείο εξοργίστηκαν από τις ενέργειες των αστυνομικών και κινήθηκαν εναντίον τους. Κατά τη διάρκεια της νύχτας η ένταση αυξήθηκε καθώς οι συγκεντρωμένοι έγιναν ακόμη περισσότεροι και επιτέθηκαν με πέτρες στις δυνάμεις της αστυνομίας που επιχείρησαν να τους διαλύσουν.

Την επόμενη μέρα έγινε μια συνάντηση εκπροσώπων της αστυνομίας και της τοπικής αφροαμερικανικής κοινότητας με σκοπό την εκτόνωση της κατάστασης, χωρίς αποτέλεσμα. Μετά την αποτυχία της συνάντησης, ο αρχηγός της Αστυνομίας του Λος Άντζελες Γουίλιαμ Πάρκερ ζήτησε τη βοήθεια της Εθνοφρουράς της Καλιφόρνια.

Στις 13 Αυγούστου, 2300 άνδρες της Εθνοφρουράς ενίσχυσαν την αστυνομία, ενώ στις 14 Αυγούστου, 16.000 αστυνομικοί και εθνοφρουροί είχαν αναπτυχθεί στους δρόμους του Γουότς και είχαν στήσει οδοφράγματα επιβάλλοντας «στρατιωτικό νόμο» και απειλώντας με θανάσιμη βία τους κατοίκους που, εξαγριωμένοι από τη στάση της αστυνομίας, επιτίθονταν με τούβλα και κομμάτια τσιμέντου από τα πεζοδρόμια, μετατρέποντας την περιοχή σε εμπόλεμη ζώνη.

Η εξέγερση, που ήταν η χειρότερη στην πόλη μέχρι το 1992[1], διήρκεσε έξι ημέρες, και ο απολογισμός ήταν βαρύς: 34 άνθρωποι σκοτώθηκαν από τις σφαίρες των «εκπροσώπων του νόμου», περισσότεροι από 1000 ήταν τραυματίες, περίπου 4000 συνελήφθησαν, ενώ οι υλικές ζημιές έφτασαν τα 40 εκατομμύρια δολάρια.

Η επιτροπή που δημιουργήθηκε με επικεφαλής τον τέως  διευθυντή της CIA Τζον ΜακΚόουν για να ερευνήσει τα γεγονότα, εξέδωσε στις 2 Δεκεμβρίου 1965 ένα πόρισμα, σύμφωνα με το οποίο οι αιτίες της εξέγερσης αποδίδονταν στα υψηλά ποσοστά ανεργίας και τις υποβαθμισμένες συνθήκες διαβίωσης των Αφραμερικανών στο Γουότς. Στις συστάσεις της επιτροπής ενδεικτικά περιλαμβάνονταν η επείγουσα έναρξη εκπαιδευτικών προγραμμάτων, η βελτίωση των συνθηκών στέγασης για όσους είχαν χαμηλά εισοδήματα, η δημιουργία περισσότερων προγραμμάτων επαγγελματικής κατάρτισης και η αναβάθμιση των υπηρεσιών παροχής υγείας. Τα περισσότερα από αυτά τα μέτρα δεν εφαρμόστηκαν ποτέ.

Ο Μόσλυ, με αφορμή ένα μεμονωμένο (φανταστικό) περιστατικό, τη δολοφονία της Λιτλ Σκάρλετ, αποδίδει με συναρπαστικό τρόπο τις κοινωνικοπολιτικές συνθήκες στις ΗΠΑ κατά τη δεκαετία του 1960, σε μια εποχή φυλετικών διακρίσεων, ανισοτήτων και βίας, και ενώ στο βάθος αντηχεί ο πόλεμος του Βιετνάμ.

Η πλοκή είναι σφιχτή και εξελίσσεται αργά, οι περιγραφές είναι λεπτομερείς, ενώ δεν λείπουν και οι απαραίτητες ανατροπές. O Ρόουλινς αλλά και οι υπόλοιποι χαρακτήρες περιγράφονται ζωντανά, ενώ δίνεται βάρος στα ηθικά διλήμματα και τις δύσκολες επιλογές που αντιμετωπίζουν. Ιδιαίτερα ο Ίζυ καλείται να διαλέξει ανάμεσα στην οικογένεια και τη ζωή που προσεκτικά και με δυσκολίες έχει δημιουργήσει, και την «αίσθηση του καθήκοντος»…

Το Little Scarlet είναι ένα συναρπαστικό, και ίσως το πιο άμεσα πολιτικό μυθιστόρημα του Μόσλυ.

[1] Η εξέγερση του Λος Άντζελες το 1992 άρχισε λίγες ώρες μετά την αθώωση από το δικαστήριο τεσσάρων αστυνομικών που κατηγορούνταν για τον άγριο ξυλοδαρμό (όπως αποδεικνυόταν και από βίντεο που είχε πάρει ένας αυτόπτης μάρτυρας) κατά τη σύλληψη του Αφροαμεριακνού Ρόντνευ Κινγκ, επειδή δεν είχε σταματήσει για έλεγχο το αυτοκίνητο που οδηγούσε. Από τις 29 Απριλίου μέχρι και τις 4 Μαΐου το μητροπολιτικό Λος Άντζελες συνταράχθηκε από εκτεταμένες βιαιοπραγίες, λεηλασίες, εμπρησμούς και φόνους. Ο απολογισμός της εξέγερσης, που τερματίσθηκε με την επέμβαση της Εθνοφρουράς της Καλιφόρνια, μονάδων Πεζικού και Πεζοναυτών, ήταν 63 νεκροί, σχεδόν 2400 τραυματίες, περισσότεροι από 12.000 συλληφθέντες και υλικές ζημιές ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων.  http://www.history.com/topics/the-los-angeles-riots